Ozan Ömer Kadüker – Bugün 24 Kasım Öğretmenler Günü. Her yıl olduğu üzere bu yıl da öğretmenlerin yaşadığı sıkıntılar yine gündemde. Öğretmenlik mesleği, giderek cazibesini yitiriyor ve dünya genelinde ‘öğretmenlik krizi’ yaşanıyor. Birinci akla gelen mesleklerden biri olan öğretmenliği artık gençler yapmak istemiyor. Düşük maaşlar, iş-hayat istikrarının kurulamaması ve öğretmene yönelik şiddet olayları, mevcut öğretmenleri de mesleği bırakmaya itiyor.
Eğitim Islahatı Girişimi’nin (ERG) Eğitim İzleme Raporu’na nazaran Kanada’da öğretmenlerin yüzde 40’ı mesleğin birinci beş yılında öğretmenliği bırakıyor. 2023’te Birleşik Krallık’ta boş öğretmen kadrosu önceki yıla nazaran yüzde 20 arttı. İtalya’da 2022’de 125 bin öğretmen kadrosunun yalnızca 73 bini tam vakitli öğretmenlerce doldurulabildi. ABD’de Şubat 2020-Mayıs 2022 ortasında 300 bini aşkın devlet okulu öğretmeni, Sierra Leone’de 2021’de ilköğretim öğretmenlerinin yüzde 21’i mesleği bıraktı. Hindistan’da bir milyon ilköğretim öğretmeni eksiği var.
Tükenmişlik yaşıyorlar
Öğretmenlere ait Global Rapor’a nazaran öğretmen açığının önü alınamazsa, 10 ülkeden sadece 4’ünde 2030’da tüm çocukların ilkokula gitme ve mezun olma amacını gerçekleştirebilecek sayıda öğretmen olacak.
1.2 milyon öğretmene sahip Türkiye ise öğretmen işgücünde azalmayı sorun olarak yaşamayan sayılı ülkelerden. Lakin Türk Eğitim Sen’in 24 Kasım Araştırması’na nazaran öğretmenlerin yüzde 68.3’ü daha düzgün kaidelerde bir iş olsa öğretmenliği bırakacağını, yüzde 31.1’i de mesleksel tükenmişlik yaşadığını söylüyor. Atama sıkıntıları nedeniyle de öğretmenliğe ilgi azalıyor, kontenjanlar boş kalıyor. O denli ki kontenjanlarının yarısını bile dolduramayan öğretmenlik kısımları var. Örneğin Aksaray Üniversitesi Fen Bilgisi Öğretmenliği kısmına bu yıl yalnızca 2 öğrenci yerleşti.
‘Çekiciliği azalıyor’
Öğretmenlik krizi hakkında bilgi veren eğitimcilerin görüşleri ise şöyle:
ERG Kıdemli Siyaset Analisti Ekin Gamze Gencer: Öğretmenlik mesleğinin cazipliği her yıl giderek azalıyor ve eğitim sistemleri adayları öğretmenlik mesleğine çekmekte ve meslekte tutmakta zorluk yaşıyor. Bu da eğitim sistemlerinde öğretmen açığının yaşanmasına neden oluyor.
UNESCO’nun yayımladığı Öğretmenlere Ait Global Rapor’a nazaran öğretmen açığının önü alınamazsa, 10 ülkeden sırf dördünde 2030’da tüm çocukların ilkokula gitme ve mezun olma amacını gerçekleştirebilecek sayıda öğretmen olacak. Ancak, öğretmen sayısını artırmak için öğretmen olma standartları düşürüldüğünde kâfi donanım ve motivasyona sahip olmayan beşerler eğitimci olabiliyor. Bu durumda da çocukların eriştiği eğitimin ve öğretmeniyle kurduğu alakanın niteliği düşüyor.
Kontenjanlar dolmuyor
İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Muhammet Baştuğ: Matematik, fen bilgisi, toplumsal bilgiler üzere kısımların birden fazla üniversitede kontenjanları dolmuyor. Puanlar düşüyor. Artık tercih edilebilir kısımlar değil. Evvelden kolay iş bulma, o denli ya da bu türlü atanır işsiz kalmaz niyeti vardı lakin son vakitlerde mezunların önemli bir atama sorunu var. Mesleğin geleceğinin meçhullüğü nedeniyle bilinmezlik artıyor. Son deva olarak seçiliyor. Dünyanın genelinde öğretmenliğin tercih edilmemesi bizdekiyle tıpkı değil. Yurt dışında konfor, mesleğin yıpratıcılığı üzere nedenler varken bizdeki sorun iş bulamama. Öğretmen ihtiyacı belli, buna uygun kontenjan dağılımına gidilmeli.
Ödüllü İrem öğretmen, Anadolu’daki çocukların umudu oldu
Sivas’ta okul öncesi öğretmeni İrem Savcı Köroğlu (35), 13 yıl evvel adım attığı mesleğinde o yıllarda şimdi dünyada bile yeni tanınan Montessori eğitim modelini Şırnak’taki çocuklarla tanıştırdı. Türkiye’de olmayan bu eğitim modeli gereçlerini kendi imkanlarıyla yurt dışından getirten Köroğlu, Türkiye’nin birçok noktasında Montessori sınıfları kurdu. Bakanlık tarafından 13 yılda 11 defa maaş mükafatına layık görüldü. Köroğlu, 2020 yılında Memleketler arası T4 Yeni Olağan Eğitim Konferansı tarafından ‘Dünyanın En Âlâ 100 Öğretmeni’ ortasına seçildi. Anadolu’dan tüm dünyaya örnek olan Köroğlu, “Öğretmenlik bir iş değildir, ömür üslubudur. Biz öğretmenler istersek dünyayı değiştirir ve dünyayı değiştirebilecek çocukları da yetiştiririz” dedi.
Hasta yatağında ders
Behçet Uz Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde öğretmen olarak görev yapan Nezih Yaşar Bor (62), lösemi hastası çocukların başucunda ders anlatıyor. Bor, “Özellikle onkolojide yatan ve uzun mühlet kemoterapi tedavisi gören çocuklarla ilgileniyoruz. Velilerden ‘Hocam çocuğumun tedavisinin bir modülü oldunuz’ diye görüşler alıyoruz. Bu sözleri asla unutamam” dedi.
İlçeye sporu sevdirdi
Erzurum’un Aşkale ilçesindeki Koçak Ortaokulu’nda vücut eğitimi öğretmenliği yapan Elif Eyüp, ilçedeki gençleri spora teşvik ederek aldığı derecelerle ilçenin gözbebeği oldu. 4 yıldır büyük emekler veren, ilçede atletizmi sevdiren kişi olarak tanınan Eyüp, vazife yaptığı okulda da başarılarıyla herkesin takdirini kazanıyor.